Tuesday 25 May 2010

Νέες Μητέρες: Ανθρώπινες όχι Άγιες…

Σκεπτόμενη τι τίτλο να βάλω στο δικό μου σχολιασμό για τις δυσκολίες των νέων μαμάδων κατέληξα στο να δώσω ήδη από την αρχή την ουσία συμπυκνωμένη: "ανθρώπινες όχι άγιες", δηλαδή "αρκετά καλές μαμάδες" όχι "τέλειες".  Το νούμερο ένα συνοδευτικό του άγχους μιας νέας μαμάς (που ενδιαφέρεται) είναι οι ΕΝΟΧΕΣ.... Το κάνω καλά; Προσφέρω αρκετά στο παιδί μου; Είμαι αρκετά εκεί για αυτό; Μήπως το κακομαθαίνω; μήπως μήπως μήπως.... Σαν να μην αρκούν οι εσω-ενοχές, έχει και τις έξω-ενοχές (η δική της μαμά, η πεθερά, η φίλη, ο σύζυγος, οι εκπομπές, τα περιοδικά κλπ).  Η πίεση είναι υπερβολική μέσα-έξω, η ευθύνη για το παιδί αντικειμενικά μεγάλη, το σπίτι θέλει φροντίδα, η εργασία, τα οικονομικά, ο σύντροφος, οι λογιαριασμοί, τα μαλλιά, τα ρούχα που δεν μπαίνουν, ο προσωπικός χρόνος που περιορίζεται.... Δε νομίζω οτι χρειάζεται να αναφέρθώ και αλλού για  να καταλάβουμε οτι μια νέα μητέρα είναι σαν ένας νέος οδηγός που καλείται απο το πρώτο μάθημα να βγει στην Εθνική οδό.

Και ξέρετε ή αν δεν ξέρετε, μάθετε οτι η ένταση φέρνει και επιθετικότητα.  Μεγάλο κεφάλαιο φορτισμένο με ένα σωρό ταμπού: η μητέρα είναι καλή, γλυκιά, καταπληκτική και η κοινωνία δεν της επιτρέπει να είναι επιθετική. Ε!, τα νέα είναι οτι η μητέρα είναι επιθετική προς το μωρό της όταν κλαίει γοερά και εκείνη είναι κουρασμένη, προς το σύντροφό της που "τα ακούει" είτε νοερά είτε εξωστρεφώς, προς τον ίδιο της τον εαυτό (οι ενοχές που λέγαμε) και γενικά προς το σύμπαν όλο (που μπορεί κάποιες φορές να μην ευθύνεται ή που πυροδοτεί αλυσιδωτές αντιδράσεις). Και ναι, έχει κάθε δικαίωμα να νιώθει έτσι.  Δεν βοηθά βέβαια ούτε τον εαυτό της ούτε τις σχέσεις με το μωρό ή τους γύρω της να παραμένει έτσι. Τουλάχιστον όμως, ας αναγνωρίσουμε οτι μια νέα μητέρα νιώθει έτσι και είναι φυσικό. Αυτό είναι και το πρώτο βήμα για να μπορέσει να το κάνει όλο αυτό "κάτι", και να ξεφύγει από τα κλισέ της αγιότητας που το μόνο που καταφέρνουν είναι να δημιουργούν ψεύτικες σχέσεις με καταστροφικό περιεχόμενο. Τώρα το που βασίζεται η επιθετικότητα της κάθε γυναίκας-νέας μητέρας είναι ένα άλλο (τεράστιο) κεφάλαιο και ενώ υπάρχουν κοινοί συνήθεις ύποπτοι (σχέση με τη μητέρα της, σχέση με τη γυναικεία ταυτότητα, σεξουαλικότητα, προσωπικότητα), τελικά κάθε γυναίκα έχει τη δική της μοναδική ιστορία.

Κάθε νέα μητέρα έχει επίσης τα δικά της πιστεύω, φαντασιώσεις, επιθυμίες κρυφές και μη για το πως θέλει να μεγαλώσει το παιδί της. Άλλη θέλει να θηλάσει λίγο, πολύ ή καθόλου. Άλλη θέλει να παρέχει υλικά αγαθά, άλλη ελευθερία και άλλη τη συνεχή παρουσία της στο παιδί της. Κάθε μητέρα λοιπόν έχει το δικό της τρόπο να δώσει και να υπάρχει για το παιδί της και αυτό πρέπει να γίνεται σεβαστό. Απόλυτα σεβαστό. Εδώ βέβαια υπάρχει μια πολύ σημαντική λεπτομέρεια: τα παιδιά χρειάζονται πολύ συγκεκριμένα πράγματα ιδιαίτερα κατα τον πρώτο χρόνο της ζωής τους όπου μπαίνουν τα θεμέλια του βασικού τρόπου σχετίζεσθαι, και η μητέρα είναι ο πρώτος άνθρωπος που βάζει αυτά τα θεμέλια μαζί με το παιδί της. Προσέξτε δε λέμε οτι η μητέρα φτιάχνει τον τρόπο σχετίζεσθαι του παιδιού, αλλά το ζευγάρι (μητέρα -παιδί). Όπως είπε και ο Winnicott (ψυχαναλυτής-παιδίατρος), δεν μπορούμε να μιλάμε για μητέρα χωρίς μωρό και για μωρό χωρίς μητέρα. ΄Ετσι λοιπόν, ενώ κάθε ζεύγος είναι διαφορετικό, υπάρχουν μερικά πράγματα που είναι κοινά και πρέπει εμείς οι μαμάδες να τα έχουμε στο μυαλό μας:  το να αφουγκράζεσαι τις ανάγκες του παιδιού σου και να τις ικανοποιείς άμεσα (ξεχάστε τα περί κακομαθημένου παιδιού), να είσαι εκεί σταθερά με το μυαλό,την καρδιά σου και το ένστικτό σου (και όσο περισσότερο γίνεται με τη φυσική σου παρουσία), να βάζεις το παιδί σου πρώτο και πάνω από τις δικές σου ανάγκες (όταν οι δυο ανάγκες έρχονται σε σύγκρουση), και να έχεις την πρόθεση να αναρωτιέσαι πάντα "για ποιόν το κάνω αυτό;" χωρίς να βιάζεσαι να απαντήσεις και όταν απαντάς να είσαι ειλικρινής, ανοιχτή και σκεπτόμενη απέναντι στον εαυτό σου ακόμα και αν αυτό σε πονάει.

Η μητρότητα δεν είναι "no brainer", το παιδί δε χρειάζεται μια διεκπεραιωτική σκλάβα, ούτε μια παιδούλα που δεν μπορεί να ξεπεράσει τον εαυτό της και χρησιμοποιεί το παιδί της ως τρόπαιο ή ως αντικείμενο.  Κυρίως όμως δε χρειάζεται μια μάνα "του κουτιού" και της διαφήμισης με χαμόγελο colgate. Χρειάζεται μια μητέρα με τη δική της προσωπικότητα, τα δικά της λάθη (που τα κάνει και που προσπαθεί  όσο μπορεί να τα συνειδητοποιεί και να τα διορθώνει), τη δική της μοναδική αγάπη και προσπάθεια για ωριμότητα. Αν είχα λοιπόν μια συμβουλή να δώσω στις νέες μητέρες σαν επαγγελματίας θα σας έλεγα να είστε αληθινές με τον εαυτό σας και να ακούτε τι λέει το παιδί σας με το σώμα του, τους ήχους, τα μάτια και τις αγκαλιές ή το θυμό του.  Σα νέα μητέρα, το μόνο που μπορώ να πω είναι να προσπαθήσετε να είστε "αρκετά καλή" (ορολογία πάλι του Winnicott) και να ευχαριστιέστε όσο μπορείτε αυτή την εμπειρία που επιλέξατε συνειδητά ή ασυνείδητα....

Νέες μητέρες: Το Θυμωμένο Γράμμα της Ε.

Καιρό ήθελα να γράψω κάτι για τις νέες μητέρες και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν εντός και εκτός τους. Κάποιες φορές οι ευκαιρίες σε βρίσκουν, δεν τις δημιουργείς. Έτσι, όταν η παρακάτω φίλη μου έστειλε το γράμμα που απευθύνεται σε μια άλλη φιλενάδα της με την οποία είχαν μια διένεξη (υποθέτω μιας και δε γνωρίζω το περιστατικό) για να το αναρτίσω στο WomenSpace, δέχτηκα.  Διαβάζοντάς το έβλεπα πολλά θέματα που αντιμετωπίζει μια νέα μητέρα συγκεντρωμένα: την κούραση, την αϋπνία, το άγχος αποχωρισμού, το μητρικό έναντι στο ξένο γάλα, την "πιπίλα ή όχι", την επιστροφή στην εργασία ή την εξ'ολοκλήρου παρουσία της μητέρας, μα κυρίως τα ανείπωτα άγχη της γυναικείας φύσης και ταυτότητας.

Αποφάσισα λοιπόν σε μια πρώτη φάση να παρουσιάσω το γράμμα της Ε. και σε μια δεύτερη να σχολιάσω κάποια απο τα θέματα που θίγονται αλλά κυρίως να μιλήσω συνδυασμένα σα μητέρα και σαν ψυχολόγος για τα όσα ζει και θα ήταν καλό να σκεφτεί μια νέα μητέρα.

ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ Ε.

"Φιλενάδα καλησπέρα,
Παίρνω τη πρωτοβουλία να σου γράψω αυτό το e-mail γιατί ακόμα και σήμερα δεν έχω ξεχάσει τη συζήτηση που είχαμε τη προ περασμένη Κυριακή στο σπίτι της κοινής μας φίλης.

Αναστατώθηκα πολύ από τα όσα μου είπες και τον τρόπο που αντέδρασες και ακόμα δε μπορώ να πιστέψω τα λόγια σου.

Να σου θυμήσω πως ήρθες να με χαιρετήσεις, ενώ κρατούσα στα χέρια μου την Α. και με ρώτησες τί κάνει. Σου απάντησα πως περνάει μια περίοδο λίγο δύσκολη (το γνωστό και ως "άγχος αποχωρισμού", το οποίο παρεπιπτόντως δεν αναφέρεται σε κάποιον αποχωρισμό συγκεκριμένα - όταν έρθει η ώρα να το αντιμετωπίσεις θα βρεις τις απαντήσεις και για αυτό)και ως εκ τούτου είναι περισσότερο προσκολλημένη στο στήθος.

Με έκφραση οίκτου προς το παιδί μου μου απάντησες "Μα γιατί το κάνεις αυτό στο παιδί;" και ρωτώντας σε, χωρίς να μπορώ να καταλάβω τί ήταν αυτό το τόσο τρομερό και καταστρεπτικό που κάνω στο παιδί μου, μου είπες πως θηλάζω ένα παιδί όταν αυτό έχει βγάλει δόντια και ως αποτέλεσμα του καθυστερώ την ανάπτυξή του, το "κρατάω πίσω", όπως χαρακτηριστικά μου απάντησες.

"Δεν έχεις δικαίωμα να το κάνεις αυτό,σε ένα αθώο παιδί για να καλύψεις τα δικά σου συναισθηματικά κένα" προφανώς θα σκεφτόσουν την ώρα που μου τα έλεγες αυτά.

Αυτό πάλι το είδες κάπου? Το άκουσες σε κάποια μεσημεριανή εκπομπή?

Όχι.Ούτε το διάβασες σε κάποιο άρθρο επιστημονικού περιοδικού παιδοψυχιατρικής, εξελικτικής ψυχολογίας, ή παιδιατρικής. Ούτε καν σε κάποιο περιοδικό για γονείς κρεμασμένο από ένα μανταλάκι σε κάποιο περίπτερο.

Οχί.

Σου "το είπαν". Ποιοί?Πότε?Γιατί? Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει πως το έγκλημα πρέπει να σταματήσει, και αφού δεν το έχει κάνει κανείς άλλος μέχρι τώρα, θα το κάνεις εσύ.

Δεν θα αναλύσω το πόσο μπορεί να ενοχλήσει, εώς και να διαλύσει μια τέτοιου τύπου κριτική μια μάνα που για να μεγαλώσει ένα παιδί σωστά έχει να αντιμετωπίσει εκτός των κατ' επιλογήν της δυσκολιών (της αυπνίας, της απομόνωσης και της πνευματικής και σωματικής κούρασης) και τη κοινωνία ολόκληρη που της κάθεται εμπόδιο σε όλη της τη προσπάθεια να αναθρέψει ένα παιδί, όχι με την ευκολία που επιτάσσει η μόδα των τελευταίων 150 χρόνων, αλλά η ανατροφή των μερικών χιλιάδων ετών που βρίσκεται εν ζωή αυτό το είδος, ομοταξίας θηλαστικού, που είναι ο Homo Sapiens Sapiens, δηλαδή εμείς.

Δεν ήταν η - από το πουθενά - κριτική σου, εξάλλου, που με ενόχλησε τόσο, μιας και έχω συνηθίσει  - όπως και πολλές άλλες μανάδες - να δέχομαι θρασύτατα πυρά πανταχόθεν...

Πυρά που επέλεξα να να μη γεννήσω με καισαρική τομή, όπως κάποιος γιατρός εκβιαστικά μου υπέδειξε,

Πυρά που επέλεξα να μη φέρω στο κόσμο ένα παιδί υπο την επίρρεια και εκείνο μιας αναισθητικής ουσίας,προκειμένου να βγει "φράπα"(όπως η συντριπτική πλειοψηφία των μαιευτήρων ισχυρίζονται, για να συντηρούν τη πιο προσοδοφόρα μπίζνα στα επαγγέλματα υγείας),

αλλά να γεννήσω με πόνο και ιδρώτα όπως τόσα δισεκατομμύρια homo sapiens sapiens πριν από εμένα, και να βιώσω ως κορύφωση των κόπων μου, τη πιο σημαντική στιγμή στη ζωή μου νηφάλια, και παρούσα - ταλαιπωρημένη, αλλά και επιβραβευμένη με μια ανθρώπινη ζωή από τα σπλάχνα μου κατευθείαν στην αγκαλιά μου, στο στήθος μου.

Πυρά που επέλεξα να μην κάνω ύποπτα εμβόλια για ανύπαρκτες ασθένειες, όπως κάποιος άλλος γιατρός μου επέβαλλε,και να χρειάζομαι σήμερα ψευδή ιατρικά σημειώματα για να πάω το υγιές παιδί μου σε κατά τα άλλα μολυσμένους δημόσιους χώρους (σχολεία, κολυμβητήρια  κ.τ.λ).

Πυρά που επέλεξα να μη ταπώσω τα συναισθήματα του παιδιού μου με μια πιπίλα,αλλά να το αφήσω να εφράζει ελεύθερα τη χαρά, τη δυσφορία, το φόβο, και την ευχαρίστηση, και τα υπέροχα επιφωνήματα - προάγγελους της μελλοντικής ομιλίας του.

Πυρά που επέλεξα να σηκώνομαι και τις 3,4 μερικές φορές και 8 φορές που θα ξυπνήσει το βράδυ αντί να το αφήσω να κλαίει και έτσι να ενδώσω στις "περίτεχνες προσπάθειες" του μερικών μηνών βρέφους μου να με "δοκιμάσει",και να "κυριαρχήσει" υπέρ εμού (ε, ακόμα και αν είναι έτσι, χαλάλι σου κοριτσάρα μου!).

Πυρά που προσφέρομαι να μοιραστώ και εγώ και ο πατέρας της κόρης μου, με ιδιαίτερη χαρά το κρεββάτι μας, τον  "ιερό ναό" μας για τις ανήσυχες νύχτες του παιδιού μας, και επιτρέπω έτσι να καταπατήσει τα "συζυγικά μας δικαιώματα" με κίνδυνο να διαταράξει (εώς και να εξοντώσει, μη σας πω) την, κατά τα άλλα, "ιδανική" σχέση μου με το σύντροφό μου...(δε σας το είπα...δε σκοτώνει ο γάμος τον έρωτα...τα παιδιά τον σκοτώνουν! το άκουσα και αυτό!!!!)

Πυρά που επέλεξα να μη βολευτώ πίσω από την αποστομωτική δήλωση, περιλουσμένη με Φωσκόλειο οδυρμό "πρέπει να γυρίσω στη δουλειά μου" που ουκ ολίγες γνωστές και φίλες μου, γόνοι εύπορων οικογενειών, βορείων και νοτίων προαστίων έκαναν,40 μέρες αφού γένησαν,  αφήνοντας το παιδί τους να περάσει τις πιο καθοριστικες μέρες ολόκληρής της ζωής του, στη καλύτερη με μια κατάκοπη γιαγιά,και στη χειρότερη με μια δυστυχισμένη Φιλιπινέζα που την ίδια στιγμή θα αγωνιά για το δικό της βρέφος, που αναγκάστηκε να παρατήσει πίσω στη πατρίδα της,μερικές εβδομάδες αφού το γέννησε.

Πυρά που επέλεξα να κάτσω σπίτι μου και να  μεγαλώσω το παιδί μου εγώ, μόνη μου,να  του προσφέρω δηλαδή το αυτονόητο, το δεδομένο, τη παρουσία μου και την αγάπη μου,έστω και αν χρειαστεί να του στερήσω το καλύτερο καρότσι, το πιο ψαγμένο gadget, την ατέλειωτη γκαρνταρόμπα, τις διακοπές σε all inclusive resorts με πάρκα αναψυχής και νεροτσουλήθρες,τα  μαθήματα σκι στα 3.5 του χρόνια, την ιδιωτική εκπαίδευση σε Κολλέγιο,  και ένα πάρτυ γενεθλίων σε ένα παιδότοπο, ή στη μεζονέτα μου με catering και 50 καλεσμένους (για να μην αναφερθώ και για τις δικές μου στερήσεις, σε τσάντες, γυμναστήρια, κομμωτήρια, hip εστιατόρια, και solarium...και πάνω απ' όλα τη στέρηση της κοινωνικής αναγνώρισης μου ως ικανής, εφυούς,ενημερωμένης, και δυναμικής γυναίκας που μόνο μια καριέρα μπορεί να σου προσφέρει σήμερα....

"άεργες" μαμάδες ...το πούλο! Καθάρισαν οι φεμινίστριες πάλι... ).

Πυρά που επέλεξα να απασχολώ  το παιδί μου πηγαίνοντας από μαθήματα βρεφικής κολύμβησης σε μαθήματα ψυχοκινητικής ανάπτυξης και συγκεντρώσεις μαμάδων με κοινό όραμα, αντί να ξεμπερδέψω με ένα "εκπαιδευτικό" DVD της φτιαγμένης από "σειρά επιστημόνων" Baby Einstein που θα παίζει στη τηλεόραση με τις ώρες, ή με μια στράτα και ένα jumboree (!!!yioupppieee!!!)

Πυρά που επέλεξα να θηλάσω το παιδί μου όπως ακριβώς υποδεικνύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η UNICEF, οι 2 μοναδικοί φορείς από τους οποίους μπορεί κανείς να αντλήσει πληροφορίες πάνω σε οποιοδήποτε θέμα υγείας.



Δέχομαι κριτική επειδή επί 10 μήνες (ως σήμερα) δεν προτίμησα ούτε για μια στιγμή την εύκολη λύση μιας σκόνης που συνιστά η κάθε Nestle, προκειμένου να επιστρέψω δριμύτερη στην προ εγκυμοσύνης ζωούλα μου, που ξενύχτισα, πόνεσα, κλείστικα, αλλά παράλληλα απόλαυσα το μεγαλύτερο συναίσθημα μετά τη γέννα του παιδιού μου.

Το μοναδικό γυναικείο χάρισμα που μας προσφέρει την απόλυτη υπεροχή έναντι του  "ισχυρού" φύλου (μη ψάχνεις να το βρεις στη θέση της executive managing director, ή την ειδικότητα της πυρηνικής φυσικού...εδώ κάτω από τη μύτη σου είναι...κυριολεκτικά!).

Την αποθέωση του δεσμού μητέρας-βρέφους και τη μεγαλύτερη ανταμοιβή για την ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ επιλογή μου να γίνω μάνα.

Ε, λοιπόν ρε φιλενάδα, και κάθε γυναίκα, εν δυνάμει μητέρα (για τις ήδη μητέρες είναι πια πολύ αργά)

αυτό που με πείραξε περισσότερο στη πατροναριστική στάση σου είναι πως και εσύ αύριο μπορεί να γίνεις μητέρα.

Και στην ιδέα ότι στο μεταξύ θα κουβαλάς ακόμα αυτές τις πεποιθήσεις, και δη με τέτοια περίσσεια αυτοπεποίθηση,

φοβάμαι για το τεράσιο ρίσκο που παίρνω,

να μεγαλώνω ένα παιδί τόσο ακατάληλλο και απροετοίμαστο για τη κοινωνία που θα έρθει να αντιμετωπίσει αύριο.

Αυτή που ζούμε σήμερα, και  που θα διαιωνίσουν κάτι μάμάδες δήθεν εξελιγμένες, ψαγμένες, μορφωμένες, καλλιεργημένες, και συνειδητοποιημένες, όπως εσύ.

Στο μόνο που ελπίζω είναι μέχρι να γίνεις και εσύ μητέρα, να μάθεις να ακούς τη φύση σου αντί για τις πέριξ γνώμες.

Τα μαζεύω τόσους μήνες, και δυστυχώς έτυχε σε εσένα να τα ακούσεις.

Συγνώμη.

Ε."